Bij het primair en voortgezet onderwijs is in de begroting 2016 sprake van ‘een licht dalende trend in uitgaven’, zo staat in de horizontale toelichting bij de Miljoenennota 2016. In totaal gaat het om een daling met 12,8 miljoen euro oftewel (afgerond) 0,07 procent ten opzichte van 2015.
De dalende trend heeft, zo staat in de toelichting, te maken met demografische ontwikkelingen. Het totale aantal leerlingen in Nederland neemt af. ‘Ook is er sprake van een lagere raming van gewichtenleerlingen, waardoor het budget voor de gewichtenregeling en het onderwijs achterstandenbeleid neerwaarts wordt bijgesteld.’
De uitgaven aan het primair onderwijs staan in de Miljoenenota 2016 begroot op 9.957.400.000 euro. Voor 2015 was dat 9.966.500.000 euro. Dit komt neer op een daling van de uitgaven met 9,1 miljoen euro oftewel met iets minder dan 0,1 procent.
De uitgaven aan het voortgezet onderwijs staan begroot op 7.574.500.000 euro. Voor 2015 was dat 7.578.200.000 euro. Dit komt neer op een daling met 3,7 miljoen euro oftewel met iets minder dan 0,05 procent.
Ministerie zelf gaat bezuinigen
Als wordt gekeken naar de totale uitgaven aan onderwijs, cultuur en wetenschap, dan is in de begroting over 2016 sprake van een stijging met 879 miljoen euro tot ruim 34,1 miljard. Het ministerie van OCW zelf zal het echter met 21,2 miljoen euro minder moeten doen, wat neerkomt op een bezuiniging van ruim 8 procent. Onder andere de Inspectie van het Onderwijs gaat dat merken. Daar wordt volgend jaar 3,4 miljoen euro op gekort. Het budget voor de Onderwijsraad blijft met 2,4 miljoen euro gelijk.
Bij de zelfstandige bestuursorganen valt op dat het Participatiefonds voor 200.000 euro minder in de begroting staat vermeld (van 3,2 naar 3,0 miljoen) en dat bij het Vervangingsfonds een bedrag staat dat ook 200.000 euro lager is dan in 2015 (van 2,5 naar 2,3 miljoen).
Emancipatie
In de Miljoenennota meldt het kabinet in het kader van de in internationaal opzicht relatief kleine kloof in Nederland tussen kansarme en kansrijke mensen, dat het onderwijs een belangrijke emancipatiefunctie heeft. ‘Door alle jonge mensen toegang te bieden tot goed onderwijs krijgt iedereen, ongeacht zijn of haar achtergrond, de kans om zijn of haar talenten te benutten en op te klimmen op de maatschappelijke ladder.’
Het kabinet schrijft ook dat Nederland behoort tot de landen waar het onderwijs zeer goed scoort op zowel de kwaliteit als de mate waarin kansen worden geboden. ‘Omdat onderwijs in Nederland ook voor lagere sociaal-economische klassen zeer toegankelijk is, zijn er – ondanks enige ongelijkheid in de samenleving – relatief gelijke kansen in het onderwijs.’
Onderwijskwaliteit
Het kabinet meldt ook dat het de kwaliteit van onderwijs verder wil verbeteren en dat het daarmee gelijke kansen in het onderwijs verder wil bevorderen. ‘Over de hele linie wordt ingezet op flexibiliteit, ruimte voor maatwerk en soepelere overgangen tussen onderwijstypen om zo uitval, zittenblijven en afstroom te voorkomen en doorstroom naar een hoger niveau makkelijker te maken.’ Volgens het kabinet hebben vooral ‘kwetsbare leerlingen uit de lagere sociaal-economische milieus’ hier baat bij.
In de Miljoenennota staat verder dat scholen meer ruimte om maatwerk te bieden voor optimale talentontwikkeling. ‘Zo wordt de wetgeving op het gebied van onderwijstijd in het voorgezet onderwijs verruimd en wordt de mogelijkheid geboden om buiten de reguliere schooltijden onderwijs aan te bieden, zoals in de landelijk opgezette zomerscholen.’
Goede leraren
Beter onderwijs kan er volgens het kabinet alleen komen als er meer goede leraren komen. ‘Om leerlingen uit te dagen zich te blijven ontwikkelen zijn goede leraren cruciaal. Zij moeten talenten herkennen, prestaties waarderen en kunnen inspelen op verschillen tussen leerlingen.’
Hierbij worden de Lerarenagenda, het Nationaal Onderwijsakkoord en de uitwerking hiervan in de sectorakkoorden voor onder andere het primair en voortgezet onderwijs genoemd.
Staatssecretaris Sander Dekker van OCW geeft een korte toelichting op de begroting:
Financieel expert Ron van der Raaij van VOS/ABB en de onder meer in de bekostigingssystematiek gespecialiseerde adviseur Ronald Bloemers van de Helpdesk maken samen een grondige analyse van de voorgestelde onderwijsbegroting 2016. Later deze week komt hun analyse op het besloten ledengedeelte van deze website.