VOS/ABB heeft contact gelegd met het ministerie van OCW na de opmerkelijke uitspraak van de rechtbank Gelderland, eerder deze week, over de ambtenarenstatus van werknemers in het openbaar onderwijs. Vooralsnog heeft dit niet direct gevolgen voor schoolbesturen. Toetsen van statuten is in dit stadium niet nodig.
De uitspraak is bijzonder omdat deze bestuursrechter voor het eerst bepaalt dat een werknemer bij een stichting voor openbaar onderwijs geen ambtenaar is in de zin van de Ambtenarenwet. Dat betekent dat de ambtenarenstatus van werknemers in het openbaar onderwijs ‘ineens’ zou zijn vervallen en de stichting geen bestuursorgaan is in de zin van de Algemene wet bestuursrecht. Daarmee wordt een bestendige lijn van enkele decennia teniet gedaan.
Overheidsinvloed
De rechtbank Gelderland kwam tot haar uitspraak omdat zij onvoldoende overheersende overheidsinvloed in de statuten van de stichting openbaar onderwijs herkende. De rechter vond ook dat er geen sprake was van overwegende overheidsinvloed bij het vaststellen van de begroting en de jaarrekening. Het bestuur kent een raad van toezicht-model en heeft in de statuten omschreven dat de gemeenteraad de leden van deze raad op bindende voordracht benoemt.
Het is opmerkelijk dat de rechter niet ingaat op het feit dat de statuten juist zijn ingericht overeenkomstig de wettelijke bepalingen hieromtrent. Daar komt nog bij dat de parlementaire geschiedenis die ten grondslag lag aan de inkleding van de betreffende bepalingen juist duidelijk hierover is. De wetgever benoemt juist expliciet die overheidsinvloed en wanneer deze al dan niet overheersend genoeg is:
“De gemeenteraad krijgt op grond van dit wetsvoorstel wel een doorslaggevende invloed op de samenstelling van de raad van toezicht en oefent daarmee nog een overheersende overheidsinvloed uit in het openbaar onderwijs.” (Kamerstukken II 2008-2009, 31 828, nr. 3, p. 28)
De casus lijkt juist precies zoals de wetgever het heeft beoogd. De bestuursrechter gaat er in haar summiere motivering helaas geheel niet op in. Het is dan ook slechts gissen naar de beweegredenen daartoe.
Storm in glas water
De rechtbank Gelderland was enkelvoudig, wat wil zeggen dat één rechter een oordeel vormde en niet meerdere rechters. Het is daarmee het laagste bestuursrechtelijke orgaan dat een geheel op zichzelf staande uitspraak heeft gedaan, zonder uitvoerige motivering met een fundament in jurisprudentie of parlementaire stukken. Zolang niet duidelijk is of deze uitspraak in hoger beroep in stand blijft, of weerklank vindt in uitspraken van andere rechters, is het volgens VOS/ABB een storm in een glas water.
‘Dit zal nog niet direct het hele stelsel omgooien. Ook leidt een enkele uitspraak van een rechtbank niet tot precedentwerking. Er is dus geen aanleiding om als stichting openbaar onderwijs nu direct de statuten te gaan toetsen op basis van deze uitspraak, laat staan om deze te wijzigen’, aldus Ronald Bloemers, juridisch adviseur van VOS/ABB. Hij heeft inmiddels contact gelegd met het ministerie van OCW. Wij houden u op de hoogte van de ontwikkelingen.