‘Het feit dat ongelijkheid buiten de muren van de school bestaat, ontslaat je niet van de plicht om binnen de muren kansengelijkheid te bieden.’ Dat benadrukt onderzoeker en directeur van het Kenniscentrum Ongelijkheid Louise Elffers in een interview met NRC.
Het mag volgens haar geen voorwaarde zijn voor onderwijssucces om ondersteunende ouders te hebben die bijlessen kunnen betalen. Dan sluit je namelijk leerlingen uit op basis van hun achtergrond. ‘Leerlingen die net op de grens tussen twee niveaus scoren voor het voortgezet onderwijs redden het meestal gewoon op het hogere niveau. Dat kan dus ook zonder bijlessen of ouders die hun werkstukken schrijven.’
Volgens haar zijn leraren vaak bang dat deze leerlingen te veel op hun tenen moeten lopen, maar Elffers benadrukt dat het juist naar voor leerlingen is om meer te kunnen en het dan niet te mogen. ‘Leraren doen het met de beste bedoelingen, maar we moeten er vanaf. Het is gewoon systematische uitsluiting. Dat kunnen we niet accepteren.’
Elffers spreekt tegen als zou de verheffing via het onderwijs wel klaar zijn. Ze noemt het ‘onzin’ dat alle verborgen talenten nu wel zijn opgespoord en het vanaf nu gewoon een kwestie is van IQ. ‘We zien bij gelijke prestaties in groep 8 ongelijke adviezen. Kinderen van ouders die geen hbo of universiteit hebben gedaan, trekken aan het kortste eind, ongeacht hun werkhouding en intelligentie.’
Later selecteren
De oplossing is volgens haar om later te selecteren. ‘Niet leerlingen na groep 8 rigoureus scheiden, maar in de onderbouw van het voortgezet onderwijs meer tijd en ruimte geven om de best passende route te vinden. Dat betekent niet dat iedereen hetzelfde onderwijs moet krijgen tot zijn vijftiende. Je moet wél differentiëren. Dat kan prima binnen een brede scholengemeenschap. Daar kun je de snelle kinderen meteen op een gymnasiumtrack zetten, terwijl je anderen de kans biedt om meer en vaker te wisselen van niveau.’
Elffers beseft dat scholen de kansenongelijkheid in de samenleving niet in hun eentje kunnen oplossen. ‘Nee, maar het feit dat ongelijkheid buiten de muren van de school bestaat, ontslaat je niet van de plicht om bínnen de muren kansengelijkheid te bieden.’
Louise Elffers presenteerde onlangs haar boek Onderwijs maakt het verschil – Kansengelijkheid in het Nederlandse onderwijs.