De Onderwijsraad adviseert om het schooladvies in groep 8 van de basisschool te schrappen en de selectie voor een specifieke onderwijsvorm uit te stellen tot na de eerste drie leerjaren van het voortgezet onderwijs.
In het advies Later selecteren, beter differentiëren staat dat de huidige selectie van leerlingen op basis van het schooladvies in groep 8 van de basisschool gelijke onderwijskansen onder druk zet. ‘Vroege selectie pakt niet goed uit voor leerlingen met een verjaardag vroeg in het schooljaar, leerlingen met een minder gunstige sociaaleconomische achtergrond en laatbloeiers. Zij lopen een grotere kans niet terecht te komen in het type onderwijs dat bij hun capaciteiten past.’ De Onderwijsraad merkt op dat vroege selectie wel positief kan uitpakken voor cognitief sterke leerlingen.
De raad wijst er ook op dat het Nederlandse onderwijssysteem sterk extern gedifferentieerd is met een verregaande indeling naar aparte schoolsoorten, zoals vmbo, havo en vwo. ‘De vraag is of de sterke differentiatie wel recht doet aan daadwerkelijke verschillen in capaciteiten.’ De raad signaleert dat de start van leerlingen in het voortgezet onderwijs steeds meer de verdere schoolloopbaan bepaalt.
Socialisatiefunctie onder druk
De sterke externe differentiatie zorgt er volgens de Onderwijsraad ook steeds meer voor dat de socialisatiefunctie van het onderwijs onder druk komt te staan. Er zijn tegenwoordig relatief weinig scholengemeenschappen die alle schoolsoorten aanbieden en deze worden bovendien vaak aangeboden op gescheiden schoollocaties. ‘Leerlingen met verschillende achtergronden leren elkaar niet meer kennen, omdat ze elkaar niet tegenkomen op school’, zo meldt de raad.
Daarom adviseert de Onderwijsraad om later te selecteren en beter te differentiëren: meer intern (flexibeler, op maat) en minder extern. Om dit te kunnen realiseren is een structuurwijziging nodig. Het voorstel van de raad is om de selectie voor een specifieke onderwijsvorm uit te stellen tot na de eerste drie leerjaren van het voortgezet onderwijs. Het huidige schooladvies en de eindtoets in groep 8 van het basisonderwijs zouden daarmee komen te vervallen.