De discussie over Zwarte Piet is dit jaar al in augustus begonnen. Wat betekent deze hernieuwde discussie in de praktijk voor het sinterklaasfeest op school? VOS/ABB geeft het advies om er op een ontspannen en respectvolle wijze mee om te gaan.
De maatschappelijke discussie over Zwarte Piet draait om de vraag of deze figuur refereert aan het slavernijverleden van Nederland. Ook stellen critici dat Zwarte Piet in verband met dit verleden uitstraalt dat mensen met een donkere huidskleur dom, slordig en in het algemeen anders zouden zijn dan mensen met een blanke huidskleur.
Het idee van de critici is dat de figuur Zwarte Piet daarom zou moeten transformeren in een Piet die niet zwart is, maar alle kleuren van de regenboog kan hebben. Bovendien zou Piet niet meer de uitstraling mogen hebben van een onderdanige knecht of boeman. Hij zou Sinterklaas wel mogen helpen, maar op basis van gelijkwaardigheid en wederzijds respect. Het imago van boeman dat Zwarte Piet vroeger wel had, is overigens allang verdwenen.
Verenigde Naties
De VN-werkgroep voor Mensen van Afrikaanse Afkomst heeft onlangs laten weten dat de figuur Zwarte Piet een uiting is van racisme die bestreden moet worden via het onderwijs. De Jamaicaanse Verene Shepherd, sociaal-historicus en een van de onderzoekers uit de werkgroep, stelde vorig jaar dat het sinterklaasfeest neerkomt op een ’terugkeer van de slavernij’.
Kinderen blij maken
De maatschappelijke discussie heeft invloed op de manier waarop scholen met het sinterklaasfeest kunnen omgaan. Het advies van VOS/ABB is om dit op een respectvolle en ontspannen manier te doen. Het is immers een feest, dat tot doel heeft om op basis van een positieve spanning kinderen blij te maken.
Daarbij is het van belang te beseffen dat de discussie over Zwarte Piet hoofdzakelijk door volwassenen en nauwelijks door kinderen wordt gevoerd. Wel kan het zijn dat onder invloed van de discussie kinderen een bepaald beeld van Piet krijgen.
Discriminatievrije omgeving
Wat van essentieel belang is voor de wijze waarop een school met de figuur Zwarte Piet kan omgaan, is het uitgangspunt dat elke school een discriminatievrije en respectvolle omgeving moet zijn. Dit geldt met nadruk ook voor de openbare school, omdat die uitgaat van de kernwaarden van het openbaar onderwijs. Daarin staat onder andere dat de openbare school van en voor iedereen is en uitgaat van wederzijds respect.
Een discriminatievrije omgeving en wederzijds respect dienen dus het uitgangspunt te zijn. Als het zwart schminken van Piet door (een deel van) de leerlingen, ouders en/of personeelsleden wordt beschouwd als discriminerend en/of respectloos, kan de school besluiten om Piet geen of een andere kleur te geven. Het advies is om, afhankelijk van de vraag of een besluit over Zwarte Piet op school- en bestuursniveau wordt genomen, de medezeggenschapsraad of de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad bij de discussie te betrekken.
Er kan in elk geval voor worden gekozen de figuur Piet een zodanige karakter te geven dat die niet de associatie van discriminatie en/of respectloosheid kan oproepen.
Niet verboden
Overigens is de figuur Zwarte Piet niet wettelijk verboden. Scholen die kiezen voor de traditionele Zwarte Piet, maken zich dus in juridische zin nergens schuldig aan. Wel is het goed te bedenken dat niet alles wat niet verboden is, moet worden uitgevoerd.
Informatie: Helpdesk, 0348-405250 van 08.30 tot 12.30 uur, helpdesk@vosabb.nl