Schaalvergroting in het onderwijs heeft per saldo geleid tot minder productiviteit en verdere doordecentralisatie van onderwijshuisvesting ligt niet voor de hand. Dat concluderen Jos Blank en Alex van Heezik van IPSE Studies in hun boek ‘Productiviteit van overheidsbeleid: deel I, het Nederlandse onderwijs 1980-2012’.
Schaalvergroting in het onderwijs oefent volgens de onderzoekers in de periode 1985-1995 in veel gevallen een gunstige invloed uit op de productiviteit. Maar nu er vrijwel overal sprake is van grote tot zeer grote scholen, zijn de schaalvoordelen helemaal uitgewerkt en leidt verdere opschaling juist tot een verslechtering van de productiviteit.
Per saldo, zo blijkt uit hun analyse, heeft schaalvergroting over de periode vanaf 1985 negatief gewerkt. Fusieverboden en het stimuleren van splitsingen liggen nu dan ook meer voor de hand, concluderen ze. De enige uitzondering hierop vormt volgens hen een beperkt deel van het basisonderwijs, dat nog steeds kleine scholen kent.
Lumpsum
Uit het onderzoek van Blank en Van Heezik blijkt verder dat bestedingsvrijheid via lumpsumbekostiging het onderwijs enige productiviteitsgroei oplevert als het nadrukkelijk wordt gecombineerd met prestatie-indicatoren.
Bestedingsvrijheid blijkt ineffectief als het onderwijshuisvesting betreft. Daarvoor verwijzen de onderzoekers naar incidenten met vastgoed in het onderwijs in het laatste decennium. De verdere doordecentralisatie van gemeenten naar het primair onderwijs en voortgezet onderwijs ligt volgens hen dan ook niet voor de hand. Ze opperen dat deze ‘gewoon’ bij het Rijk thuishoort.
IPSE Studies is een samenwerkingsverband tussen de TU Delft, de Erasmus Universiteit Rotterdam en het CAOP. Het boek ‘Productiviteit van overheidsbeleid: deel I, het Nederlandse onderwijs 1980-2012’ van prof. dr. J.L.T. Blank en dr. A.A.S. van Heezik kunt u online bestellen.