Artikel 23 van de Grondwet is al meer dan 100 jaar oud, maar staat volop in de politieke en maatschappelijke schijnwerpers. Vanuit het liberale en sociaaldemocratische spectrum klinkt de roep om modernisering. Maar vanuit confessionele hoek blijft de steun voor artikel 23 onverminderd groot. Waar komen we vandaan, waar staan we nu en waar gaan we naartoe met de vrijheid van onderwijs? Daarover gaat het hoofdverhaal in het decembernummer van het VOS/ABB-magazine Naar School.
Naar School schetst de politieke uitruil in 1917 die het ontstaan van artikel 23 mogelijk maakte, waarmee een einde kwam aan de schoolstrijd die ruim een eeuw had geduurd. De strekking van de grondwettelijke vrijheid van onderwijs is dat in principe iedereen onderwijs mag organiseren én dat de rijksoverheid dat betaalt. Er staat ook in dat overal in het land voldoende openbare scholen móeten zijn en dat er daarnaast op particulier initiatief bijvoorbeeld christelijke, joodse en islamitische scholen mógen bestaan.
Verzuiling
Artikel 23 was een belangrijke katalysator voor de verzuiling die zo kenmerkend was voor het 20e-eeuwse Nederland: katholieken haalden hun brood bij de katholieke bakker, protestanten gingen naar de protestantse slager en liberalen, socialisten en andere groepen in de samenleving bleven ook allemaal in hun eigen kringen. Met de liberalisering en de maatschappelijke emancipatie vanaf de jaren zestig verdwenen de strikte scheidslijnen.
Er zijn tegenwoordig geen ziekenhuizen meer voor alleen katholieke patiënten of voelbalclubs die van hun leden verwachten dat zij naar een bepaalde kerk gaan. Het onderwijs kent vreemd genoeg deze scheidslijnen nog wel, wat blijkt uit het bestaan van openbare, rooms-katholieke, protestants-christelijke, islamitische, joodse, antroposofische, boeddhistische en andere scholen. De vraag is of het duale bestel van openbaar en bijzonder onderwijs nog past in de 21e eeuw, waarin we steeds meer een inclusieve samenleving nastreven.
Lees het artikel: