De gemengde school komt er niet zomaar, omdat besturen van bijzondere scholen op godsdienstige grondslag en ouders die voor hun kind per se een witte school willen niet overstag zullen gaan. Dat stelt historicus en oud-conrector Carel Verhoef in Trouw.
Hij reageert op een opiniestuk van Jacques Vriens. De kinderboekenschrijver en oud-basisschooldirecteur pleitte onlangs in dezelfde krant voor de gemengde school. Gemeenten en schoolbesturen zouden daarvoor het voortouw moeten nemen, zonder dit dwingend op te leggen. Verhoef heeft daar weinig vertrouwen in: ‘Helaas zijn er twee groeperingen die zonder dwang van de wet nimmer overstag zullen gaan: de besturen van de bijzondere scholen op godsdienstige grondslag (met in hun kielzog de christelijke politieke partijen) en de ‘witte’ ouders die per se een ‘witte’ school voor hun kinderen wensen.’
Artikel 23
Volgens Verhoef kan alleen een herziening van artikel 23 van de Grondwet verandering brengen. ‘De vrijheid van onderwijs zou zodanig moeten worden ingeperkt dat het niet langer mogelijk is om scholen op basis van een godsdienstige overtuiging op te richten en te onderhouden. Het bijzonder onderwijs op godsdienstige grondslag en het openbaar onderwijs zouden moeten worden samengevoegd tot de gemengde school voor alle gezindten.’
Bijzonder onderwijs zou, zo schrijft Verhoef, beperkt moeten blijven tot scholen die uitgaan van een bijzonder pedagogisch of onderwijskundig concept, zoals montessori-, dalton-, jenaplan-, freinet- en vrije scholen. ‘Ook deze scholen moeten openstaan voor alle leerlingen, ongeacht hun godsdienstige, levensbeschouwelijke, etnische of sociaal-economische achtergrond, zodat de schoolbevolking, meer dan tot nu toe, een gemengde samenstelling krijgt.’
Levensbeschouwing
Hij benadrukt verder dat op álle scholen via het vak levensbeschouwing de leerlingen tolerantie en respect bijgebracht moeten worden voor de overtuiging van medeleerlingen met een andere achtergrond. ‘Bij dit vak zou veel aandacht moeten zijn voor de belangrijkste levensbeschouwelijke en godsdienstige stromingen. Centraal staan de algemeen menselijke waarden en normen.’
Gemengde scholen stijgen volgens Verhoef uit boven alle verschillen en zoeken naar wat ons allen bindt. ‘Zo verhogen wij de cohesie in onze samenleving en bieden wij onze jongeren perspectief op een plaats in onze maatschappij overeenkomstig hun idealen en capaciteiten. Onze samenleving eist dat wij de problemen van segregatie, achterstelling, racisme en de kloof tussen kansarme en -rijke leerlingen onder andere via het onderwijs aanpakken. Alleen een structurele verandering die een einde maakt aan de verzuiling en desintegratie van ons onderwijssysteem biedt hiertoe de kans’, aldus Verhoef.
Toekomstconcept School!
De visie van Verhoef sluit aan op het toekomstconcept School! van VOS/ABB en de Vereniging Openbaar Onderwijs. Dit concept voorziet in scholen die boven de denominaties zijn uitgestegen. ‘Er zullen dan geen scholen meer zijn met voorvoegsels openbaar, katholiek, protestants-christelijk, islamitisch of welk voorvoegsel dan ook.
VOS/ABB had in juni 2015 een interview met Verhoef naar aanleiding van de publicatie van zijn boek Inperking vrijheid van onderwijs. De maatschappelijke noodzaak tot herziening van artikel 23 van de grondwet.
In maart 2016 was Verhoef een van de sprekers op een door VOS/ABB en de Universiteit voor Humanistiek georganiseerde symposium over de vrijheid van onderwijs.
Eveneens in maart 2016 verscheen in Trouw een opiniestuk van Verhoef naar aanleiding van een interview met ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers, die destijds zei dat er in liberale kringen de wens zou zijn om een rekening te vereffenen met het christelijk onderwijs.
Carel Verhoef is historicus en was conrector op het protestants-christelijke Marnix College in Ede.