Het onderwijs en andere delen van de publieke sector met een hoge arbeidsintensiteit kampen met een lage of dalende productiviteit. Hiermee voldoen ze aan de economische Wet van Baumol, meldt IPSE Studies.
Het aan de TU Delft gelieerde Instituut voor Publieke Sector Efficiëntie Studies analyseerde de productiviteitsontwikkeling in vijftien sectoren van de publieke dienstverlening in Nederland in de periode 1980-2018. Daaruit kwam naar voren dat onder andere in het onderwijs sprake is van een productiviteitsdaling. ‘Dit is voor een groot deel te wijten aan de hoge arbeidsintensiteit (…), waardoor het niet eenvoudig is technologische vernieuwingen door te voeren’, meldt IPSE Studies.
De onderzoekers leggen uit dat dit verschijnsel bekendstaat als de Wet van Baumol. ‘Omdat de lonen in deze sectoren sneller groeien dan de productiviteit nemen de kosten van deze diensten steeds verder toe. Veel publieke diensten dreigen daardoor op termijn onbetaalbaar te worden.’ Het gaat om sectoren waarin het aandeel arbeidskosten hoger is dan 60%.
Wet van Verdoorn en Robinson-effect
IPSE Studies signaleert dat met name het primair en voortgezet onderwijs als gevolg van krimpende leerlingenaantallen ook voldoen aan de economische Wet van Verdoorn. ‘Aanpassingen in de inzet van personeel en kapitaal vinden hier met vertraging plaats en er zijn weinig prikkels om te innoveren.’
Er kan volgens de onderzoekers een productiviteitsgroei worden gerealiseerd ‘met innovaties die een sterke besparing op de factor arbeid realiseren’. Dit staat in de economie bekend als het Robinson-effect.